YOZGATLI HAFIZ SÜLEYMAN - CANAN ELİ

CD ÇIKIŞ TARİHİ: 19.AĞUSTOS.2021    CD RELEASE DATE:19.08.2021

01. Bari Teşrif Eyle/Hicaz Divan

02.Aşk Ehline Âlemde/Uşşak Gazel

03.Bir Selam Gönderdim Canan Eline/Bozlak

04. Müştakım Efendim/Nihavent Gazel

05. Karşıda Kürt Evleri/Türkü

06. Seni Kim Görse/Acemaşiran Gazel

07. Âlemde Hicr ile Firkat Benim Olsun/Hicazkarkürdi Gazel

08. Sarı Kız/Türkü

09. Gönül Mağlub-u Aşk Olmuş /Uşşak Gazel

10. Turnalar Bozlağı

11. Yine Cüda Düştüm/Hüseyni Divan

12. Kapının Önünde Taş Ben Olayım/Türkü

13. Pembe Gül/Şarkı

14. Ayvaz Methiyesi

15. Yozgat Sürmelisi

YOZGATLI BİR GAZELHAN: HÂFIZ SÜLEYMAN

• Hazırlayan: Bayram Bilge Tokel

Hâfız Derelizâde Süleyman Turgut Efendi, Yozgat’ın Yenicami-i şerif mahallesinde 1886’da dünyaya gelir. Babası Derelizâde Mehmet Ragıp Efendi’dir.

Mahalli ve anonim nitelikteki bozlak ve türküleri de taş plaklara okuyarak, "dindışı müzik” alanına girmeye cesaret eden bir sanatçı kimlik sergilemektedir. Başta döneminin moda türü olan gazel olmak üzere, klasik Türk müziği formunda şarkılar ve ayrıca ince-sazla icra edilen türkü formunda Anadolu şehir müziği örneklerinden oluşan çok sayıda taş plak yapmıştır. 1930’lu yıllarda doldurduğu bu taş plaklarda yer alan Yozgat yöresine ait türkü ve bozlaklar ile yöre mahalli musikisini ilk defa taş plaklara okuyan kişi unvanını kazanmıştır.

Hâfız Süleyman’ın gazel okuma üslup ve tavrındaki olağanüstü güzellik bir tarafa; gazel okurken sergilediği ses ve yorum yeteneği ile bir makamın asıl karakterini veren seyir konusuna hakimiyeti, gazelin "sesle yapılan taksim” şeklindeki tarifiyle bire bir örtüşen tam bir ustalık gösterisidir.

Uzun ve yorucu bir çalışmanın ardından ilk defa derlenip bir araya getirilen elinizdeki albümde altı gazel, beş türkü, iki bozlak, bir şarkı ve bir de divan formunda eser bulunmaktadır. "İnce saz” tabir edilen ve her eserde farklı tür ve sayıda sazın kullanıldığı eşlik çalgıları arasında kanun, tanbur, ud, kemençe, ney, cümbüş ve keman yer almaktadır. Sadece sözleri Köroğlu’na ait Ayvaz güzellemesinde eşlik sazı olarak bağlama kullanılmış. İlginçtir, hiçbir eserde ritim saz eşliği yoktur.

"Hasta düştüm bi-mecalim Bafra’da” sözleriyle başlayan Turnalar Bozlağı ise, yine yöresel bozlak tavrında bir eser. Buna bağlı olarak okunan Turna konulu ezgi, plağın üzerinde ‘halay’ adıyla verilmesine rağmen, aslında bir Alevi semah havası. Daha doğrusu, çeşitli yörelerde farklı versiyonlarda karşımıza çıkan Turnalar Semahı’ndan bir bölüm… Sarı Kızadlı eser, Orta Anadolu’da yaygın olarak söylenen oyun türkülerinden biri. Karşıda Kürt Evleri, Elazığ yöresine ait klasik Harput havalarına çok benzeyen gergef gibi işlenmiş bir türkü. Kapının Önünde Taş Ben Olaydım adlı türkü ise "Havuzun Başında Açmasın Güller” sözleriyle başlayan Yozgat türküsünün bir varyantı. Albümde yer alan eserlerden en dikkat çekeni ise, "Ateşim yanmadan tütünüm tüter” sözleriyle başlayan meşhur Yozgat Sürmelisi’dir. Hafız Süleyman’ın, Hayriye Derviş ile beraber seslendirdiği bu eser, yaklaşık aynı yıllarda Hadiye Hanım tarafından taş plağa okunan bir başka Yozgat Sürmelisi ile birlikte, Sürmeli çeşitlemelerinin en eski ve otantik örneklerinden biri. Bu icralarla mukayese edildiğinde, Nida Tüfekçi’nin derleyip seslendirdiği Sürmeli’lerin, adeta yeniden üsluba çekilerek yorumlandığını görüyoruz.

Hafız Süleyman’ın hayatı ile ilgili sözlü ve yazılı kaynakların yanı sıra belge, bilgi ve fotoğrafların temininde değerli hemşehrim, Yozgat sevdalısı yazar kardeşim Burhanettin Kapusuzoğlu’nunbüyük katkısı oldu. Ayrıca sanatçı dostum Kubilay Dökmetaş da, arşivinde bulunan Hafız Süleyman’a ait taş plakların fotoğraflarını temin etti. Müzik kültürümüze ait ses ve saz külliyatımızın kayda geçirilerek gelecek kuşaklara aktarılmasındaki önemli hizmetleri ile bilinen Kalan Müzik sahibi değerli dost Hasan Saltık, ticari bir amaç gözetmeksizin bu kayıtların sizlere ulaşmasını sağladı.

Hafız Süleyman’a ait taş plak kayıtları, yıllar sonra ilk defa ehlinin ve meraklısının istifadesine sunulmaktadır. Olağanüstü geniş bir rejistire sahip güçlü, duygulu, yanık ve etkileyici sesi ile musiki kültürümüzün farklı renk ve kokularını ölümsüz nağmelerle bugünlere taşıyan Hafız Süleyman Efendi’yi rahmetle anıyor, dinleyenlerin nostaljik bir zevk ve heyecan yaşayacaklarını umuyorum.